Viyana Bildirgesi
17 Mayıs 2024 tarihinde, Avrupa'nın en büyük crossover festivali olan Viyana Festivali (Wiener Festwochen), 36.000 kişinin huzurunda kendisini Viyana Özgür Cumhuriyeti olarak ilan etti. ”Geleceğin festivali” için esaslar hazırlamak üzere bir Cumhuriyet Konseyi kuruldu. Bugün, 23 Haziran 2024 tarihi itibarıyla, Viyana Bildirgesi’nin Viyana Özgür Cumhuriyeti'nin anayasası olarak yayınlanmasıyla kurucu ilk yıl sona eriyor.
Peki, bir sanat festivali neden bir anayasaya ihtiyaç duyar? Aşağıda sunulan değerler, fikirler ve kurallar yıllardır küratöryel tartışmaların bir parçası olmuştur. Bugün Viyana Bildirgesi’ni yayınlamamızın sebebi, örtük kuralları açık kurallara, ideolojik tartışmaları ise somut kararlara dönüştürmek içindir. Yalnızca şeffaf bir temel, eşitliğe dayalı birlikte çalışmayı mümkün kılar. Viyana Bildirgesi böylece, Viyana Festivali’nin disiplinler arası, üretken ve uluslararası bir festival mahiyetinde kültürel-politik misyonuna dayanan ”geleceğin festivalinin” geliştirilmesi yönünde kararlı bir adımdır.
Cumhuriyet Konseyi içindeki tartışmalara iki husus eşlik etmiştir: Dışa dönük olmak ve değişmek isteyen bir kurum, öncelikle sorunun bir parçası olduğunu kabul etmelidir. Yapısal dışlamalar sürekli olarak yeniden üretilmektedir. Bir kent festivali kent halkına yaklaşmalı, onları dahil etmeli ve onlara kulak vermelidir. Uluslararası bir festival aynı şekilde sanatın küresel doğasına yanıt vermeli ve dünyanın sanatsal ve sosyal düzenine açık olmalıdır. Bu doğrultuda her yıl gözden geçirilen ve uyarlanan ölçülebilir parametreler geliştirmelidir.
Viyana Bildirgesi, 80 Viyanalı vatandaşın birarada olduğu bir komiteden oluşan Cumhuriyet Konseyi tarafından hazırlanmıştır. Şehrin tüm bölgelerinden gelen insanlar, ilk ve orta öğretim kurumları öğrencileri, çıraklar ve üniversite öğrencileri, çalışanlar ve serbest meslek sahipleri; işi olmayan insanlar ile emekliliğe ayrılmış insanlar; burada büyümüş veya şu anda sığınma arayan insanlar; her tür cinsel yönelimli ve toplumca belirlenen cinsiyete mensup insanlar; engelli ve engelsiz insanlar; itfaiyeci ve kadın öğretmen, sanatçı, çocuk psikiyatristi ve lokanta işleten kadın, sosyal hizmet rehberi ve kadın doktor, davranış biyologu ve kadın avukat, aktivist ve boş zaman eğitmeni olarak çok farklı biyografilere, göç geçmişlerine ve yaşam yollarına sahip insanlar tarafından.
Beş hafta boyunca sanat, kültür, siyaset, bilim, aktivizm ve sivil toplum alanlarından 60 uzman kişi, Viyana Festivali’nin dönüşümüne ilişkin görüşlerini Konsey’e sundu. Toplam 10 oturumda 1000'e yakın görüş ve öneri paylaşıldı: Zamanımızın ne tür bir sanata ihtiyacı var? Ve bir festival sosyo-politik hedeflerini radikal bir şekilde nasıl gerçekleştirebilir?
Aşağıdaki açıklama bu yönde bir fikir vermektedir. Önümüzdeki yıllarda festivalde adım adım uygulanacak tedbirlerin somut sonucu, 2024 sonbaharından itibaren çeşitli Konsey komitelerinde geliştirilecektir. Gelecekte Viyana’dan, Avrupa'dan ve dünyanın dört bir yanından uzmanlar ve ortak kuruluşlar bu hedef doğrultusunda davet edilmeye, uygulamalarda katılımcı olmaya ve kendilerinin görüşlerinin alınmasına devam edilecektir.
Madde 1: Sadece çok yönlü bakış açıları çok yönlü bir programı mümkün kılar. Küratörlük, küçük bir küratör grubunun ayrıcalığı olmamalıdır. Bu nedenle Viyana Özgür Cumhuriyeti, yerel ve uluslararası uzmanlardan oluşan değişken bir program danışma kurulu oluşturuyor.
Madde 2: İki dudak arasından çıkan itiraf yerine kapsamlı yapısal değişim. Viyana Özgür Cumhuriyeti davetler, ortak yapımlar ve yeni prodüksiyonlar için bağlayıcı kotalar tanımlamaktadır. Buna örnek olarak küresel kadın besteciler* platformu olan Akademie Zweite Moderne (İkinci Modern Çağ Akademisi) gösterilebilir.
Madde 3: Festival izleyicilere aittir - henüz orada olmayanlar bile buna dahil. Programlama, halkla ilişkiler ve fiyatlandırma politikasının radikal bir şekilde iç içe geçmesi, toplumun bütününe hitap edildiği anlamına geliyor. 23 ortakla işbirliği yaparak tüm şehirde tura çıkan Volksstück (Halk Eseri) bunun ilk adımı olarak gösterilebilir.
Madde 4: Politik el izi de ekolojik ayak izi kadar önem teşkil etmektedir. Viyana Özgür Cumhuriyeti, dünyanın dört bir yanından gelen ortaklarıyla birlikte sürdürülebilir bir üretim, sunum ve turne modeli geliştirip sosyo-ekolojik dönüşüme sahne oluşturmaktadır.
Madde 5: Değişim kurum içinde başlar. Sadece ve sadece toplumun çeşitliliğini temsil eden bir ekip, şehir ve dünya için önem arz eden bir festival düzenleyebilir. Viyana Özgür Cumhuriyeti, personel yapısında şehrin toplumlarının çeşitliliğini yansıtmayı kendine hedef olarak belirlemiştir.
Madde 6: Perde arkası diplomasisi yerine yüzleşme. Viyana Özgür Cumhuriyeti, tartışmalar ve konukların davetlerinin veya sanatsal projelerin iptal edilmesine yönelik talepler durumunda kullanılmak üzere açık prosedürler ve kamuya açık formatlar geliştirir.
Madde 7: Bu şehrin sahneleri bu şehirde yaşayan insanlar içindir. Her yıl yerel topluluklarla birlikte sanatsal projeler geliştiriyoruz. Sınır tanımayan bir modernite ruhuyla bakılırsa küresel değişim kentsel çeşitliliği teşvik eder.
Madde 8: Viyana Özgür Cumhuriyeti tiyatroyu bir tartışma alanı haline getirir. Toplumsal gerçeklikleri müzakere edebilmek için, güncel olaylara hızlı ve sürdürülebilir bir şekilde tepki veren formatlara ihtiyacımız vardır. Viyana Davaları’nı tetikleyen tartışmalar ise bunun ilk örneğidir.
Madde 9: Sahnede, önünde veya arkasında olsun, saygı ilkesine dayalı bir çalışma ortamı sağlamayı ve kendi aramızda her türlü ayrımcılık ve şiddete karşı olmayı açıkça kabul ediyoruz. Uzmanlarla birlikte davranış kuralları geliştirilip uygulanır.
Madde 10: Viyana Festivali’ni kim finanse ediyor, kim bundan faydalanıyor? Viyana Özgür Cumhuriyeti, Wiener Festwochen GesmbH’nin (Viyana Festivali Limited Şirketi’nin) geçmiş ve mevcut gelir ve kaynak sağlama yapısını sosyal ve iklim adaleti açısından eleştirel bir şekilde analiz etmek için önlemleri artırıyor.
Tercüme: Murat Aygan
